‘…bruggen slaan tussen beleidsvragen en natuurwetenschappelijke kennis…’

Zijn officiële functie bij het RIVM is topexpert Duurzame inrichting van de leefomgeving. ‘Zeg maar adviseur,’ zegt Ton Breure. Sinds 2007 is hij daarnaast voor één dag in de week bijzonder hoogleraar Ecologische Risicobeoordeling bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. ‘Bruggen slaan tussen beleidsvragen en natuurwetenschappelijke kennis. Daar staan we als RIVM voor. Dat geldt ook voor informatie over ons bodem- en watersysteem.’ Een overzicht van de veelzijdige en gevarieerde bodemactiviteiten van het RIVM.  In zijn dagelijkse werk richt Ton Breure zich vooral op de afstemming van de RIVM-activiteiten op de gebieden van bescherming en duurzaam gebruik van het bodem- en watersysteem in relatie tot de volksgezondheid en welzijn. ‘Duurzaam bodembeheer is daar een belangrijk onderdeel van. Voor het komende jaar staan oude en nieuwe speerpunten over de bodem op ons programma,’ licht Ton Breure toe.

Nieuwe stoffen in bodem en grondwater
‘Actueel en “hot” zijn de nieuwe stoffen in bodem en grondwater zoals bijvoorbeeld medicijnresten, perfluorverbindingen PFAS en PFOS en GenX. In de toekomst komen daar ongetwijfeld nog nieuwe stoffen bij. Hoe moeten we met die stoffen omgaan en kunnen we komen tot standaardprocedures? Komend jaar komt er een elk geval een RIVM-rapport hierover over GenX.’

Circulaire economie
‘Een belangrijk onderwerp in het kader van verdergaande verduurzaming en circulaire economie is het hergebruik van afvalstoffen. Daarbij gaat het wat het RIVM betreft vooral over de invloed van hergebruikte reststoffen op de bodem- en (grond)waterkwaliteit. En ook voor deze stoffen geldt: hoe gaan we daarmee om? Denk aan thermisch verontreinigde grond of organo-meststoffen die weer opnieuw in de bodem terecht komen of aan rubberkorrels op voetbalvelden of het hergebruik van slakken als verharding. Aan welke kwaliteitseisen moeten die voldoen?’

Normstelling
‘In met name de oude Nederlandse binnensteden zijn veel diffuse verontreinigingen. Vaak afkomstig van voormalige binnenstedelijke industriële activiteiten. De diffuse verontreiniging met lood van bijvoorbeeld verffabriekjes en uitlaatgassen is daar een goed voorbeeld van. Probleem is dat je de bodem op dat soort binnenstedelijke locaties niet een-twee-drie kunt afgraven. De risico’s zijn vaak duidelijk maar de oplossingen vooralsnog niet. De verantwoordelijkheid daarvoor ligt bij gemeentes. Het RIVM adviseert gemeenten en provincies over uitvoerbare beleidsopties en een goede communicatie over maatregelen die bewoners zelf kunnen nemen om de blootstelling aan bodemlood omlaag te brengen.’

Bodem en de omgevingswet
‘De nieuwe Omgevingswet heeft heel wat voeten in de aarde. Ook voor de bodem en ondergrond. In het verleden zijn tools ontworpen om met de risico’s van bodemverontreiniging om te gaan. Zo wordt de Risicotoolbox Bodem gebruikt om in te schatten of een bodem wel of niet verontreinigd is. Momenteel zijn we bezig de Risicotoolbox uit te breiden naar grondwater. Waar we in het kader van de nieuwe Omgevingswet hard aan werken is het Nationaal Instrumentarium Bodem en Ondergrond, waarin we de Risicotoolbox bodem toesnijden op de eisen van de Omgevingswet. Daarmee kunnen de decentrale overheden straks in de nieuwe Omgevingswet zelf een risico-inschatting maken voor de bodemkwaliteit en bodembeleid afstemmen op gewenste ambities.’

Ecosysteemdiensten van de bodem
Bodem en ondergrond leveren waardevolle diensten voor mens en samenleving. Deze ecosysteemdiensten vormen een belangrijk natuurlijk kapitaal. De Atlas Natuurlijk Kapitaal,  een verantwoordelijkheid van RIVM en samen met de kennisinstituten Deltares, Wageningen Environmental Research opgezet, helpt burgers, bedrijven en overheden bij het benutten van het natuurlijk kapitaal. De komende tijd werkt het RIVM aan de uitbreiding van de Atlas met nieuwe kaartbladen.’

Website bodemambities
‘Wat kan een bodem allemaal nog meer bijdragen aan de oplossing van de maatschappelijke opgaven van deze tijd? Denk aan actuele thema’s als bodemdaling, waterberging, vergroening waaraan de bodem met mogelijke beheersmaatregelen oplossingen kan aanreiken. Onze website Bodemambities gaat uit van een brede kijk op bodem en ondergrond en biedt kansen en aanknopingspunten voor ruimtelijke ontwikkeling. De website bevat tal van voorbeelden van de mogelijkheden die de bodem biedt en richt zich op een groot publiek: van burger tot en met decentrale overheid.’

Onze meetnetten
‘Het oude adagium “meten is weten” staat bij ons recht overeind. Het Landelijk Mest-Meetnet en het Landelijk Meetnet Grondwaterkwaliteit leveren goede en waardevolle informatie. Enerzijds door bijvoorbeeld modelstudies met harde data te valideren en anderzijds door beleidsmakers van de nationale overheid of de Europese Unie van de noodzakelijke informatie te voorzien.’

Bellen kan ook!
‘Voor al deze activiteiten staan we als RIVM garant. De doorwerking van al onze kennis naar de decentrale overheden is en blijft nog een grote uitdaging. Het RIVM is een vraaggestuurde organisatie en geeft antwoorden op vragen uit het veld. Naast de rijksoverheid zijn ook de waterschappen, de twaalf provincies en zo’n 400 gemeenten onze doelgroep. We gaan regelmatig het land in om te vertellen wat het RIVM kan betekenen voor de grote maatschappelijke opgaven van deze tijd. Daarnaast kan iedereen met een vraag ons natuurlijk altijd gewoon bellen!’