Die onzichtbare, o zo belangrijke diepe ondergrond

Tessa Bosch – eigen foto

Fascinatie voor plaattektoniek
De geheimzinnigheid van de diepe ondergrond, van plaattektoniek, van de diep in de aarde voorkomende processen fascineerde Tessa Bosch al als kind. Aardrijkskunde was een boeiend vak, waar haar technische profiel samen bleek te komen met haar maatschappelijke interesse. Dat leidde bijvoorbeeld tot een profielwerkstuk over bodemdaling door gas- en zoutwinning in Noord-Nederland. Op de universiteit studeerde ze daar verder in tijdens haar studie Aardwetenschappen, wat resulteerde in een afstudeerscriptie over reservoir compactie van het Groningen gasveld. Het doel was de fysische en chemische processen die kilometers onder het aardoppervlak plaatsvinden beter te leren begrijpen. Na een stage bij Sweco kon ze bij Witteveen+Bos aan de slag.

Maatschappelijke aspecten
‘Plaattektoniek’, vertelt ze, ‘heeft grote invloed op het klimaat, de zeespiegel, de gebergtevorming en de oceaanstromingen. Onzichtbare bewegingen en processen, die bijvoorbeeld ook gevolgen hebben op de hoeveelheid en de verdeling van grondstoffen’. Dat te onderzoeken is voor haar een passie, ‘maar wel graag in combinatie met maatschappelijke aspecten’. Daarom koos ze ervoor te gaan werken bij een ingenieursbureau, ‘waar maatschappelijk relevante projecten voorop staan’. De focus is nu gericht op geothermie. ‘Dit is aardwarmte, in zowel de diepe als de ondiepe bodemlagen. Het zijn vooral potentiestudies waar ik mij mee bezig houd, maar bijvoorbeeld ook studies waarin we mogelijke risico’s inzichtelijk proberen te maken’. Ze brengt de ondergrondse warmtebronnen in beeld en schetst de strategie gericht op energietransitie, bijvoorbeeld voor de gemeente Zwolle. ‘Dan komen de technische aspecten samen met de maatschappelijke kanten. Het is de uitdaging om vergaarde kennis over de regionale ondergrondse warmte potentie zo te presenteren dat een overheid er beslissingen door kan nemen, en de bevolking er begrip van kan krijgen’.

Verbreding en verdieping
Het verschaffen van inzicht in wat Tessa Bosch diep in de bodem weet te ontdekken, is ook bovengronds van grote waarde. Voor ruimtelijke inrichting bijvoorbeeld. Daartoe zit ze ook graag aan tafel met andere disciplines. Planologen, energiespecialisten en andere experts. Om gezamenlijk, integraal te werken aan de grote maatschappelijke opgaven. ‘Die integrale benadering, zoals voor het inpassen van nieuwe energiebronnen, wordt steeds belangrijker. De kansen daarvoor worden dankzij de aanstaande Omgevingswet ook alleen maar groter’.

Naast die verbreding, is er ook sprake van verdieping. ‘De kennis in ons vakgebied groeit enorm. Daarbij gestimuleerd door de grote maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie, waarvoor oude kennis die is opgedaan in de olie- en gassector opnieuw, nu anders wordt ingezet’.          

De Slimme Bouwkuip
En dan nog even die wedstrijd Doe & Durf. ‘We worden door de toenemende droogte in Nederland uitgedaagd om zuiniger dan ooit om te gaan met ons grondwater. Verlaging van de grondwaterstand in stedelijk gebied kan bijvoorbeeld funderingsschade of schade aan openbaar groen tot gevolg hebben. Bij een bemaling wordt grondwater onttrokken, vaak overmatig, zelfs in tijden van schaarste. Omdat juist dan, maar eigenlijk altijd elke kuub water belangrijk is, bedachten wij dat dit beter moest kunnen. Wij, dat is het team dat ik binnen Witteveen+Bos vormde met Esmond Wesselink, Ingrid van den Brink en Luuk Jordans. We kwamen op het concept voor de Slimme Bouwkuip. Die houdt rekening met lokale bodemopbouw en weersverwachting, wat zorgt voor proactieve aansturing op de verwachte grondwaterstand. Koppeling van de bemalingspompen en peilbuizen aan het grondwatermodel zorgt voor een actuele status en inzicht hierin. De Slimme Bouwkuip is een zelf lerend systeem. Daardoor kan er steeds preciezer worden gestuurd en zo grote hoeveelheden water worden bespaard.’

Het concept won er de eerste prijs mee en krijgt nu de kans, zowel door marktpartijen als binnen haar bureau, verder te worden ontwikkeld.