Klimaatadaptatie tussen Rijn en IJssel: ‘Burgers, bedrijven en overheden moeten dit samen oppakken’
Waterschap
Rijn en IJssel biedt gemeenten in zijn werkgebied ondersteuning aan met
klimaatstresstest, zo berichtte het waterschap onlangs. Hoe dat in de praktijk
werkt? We vroegen het Ronald van Ark, coördinator klimaat. Een kijkje in de
keuken: hoe trekken partijen tussen Rijn en IJssel samen op in de aanpak van de
klimaatproblematiek?
Kunnen gemeenten dat niet alleen, een klimaatstresstest
uitvoeren?
Ronald van Ark: ‘Tot op zekere hoogte kunnen gemeenten dat prima alleen,
ook met behulp van de landelijke stresstest op basis van de Klimaateffectatlas.
Gemeenten hebben veel kennis over de werking van het water- en
bodemwatersysteem in het bebouwde, stedelijk gebied. Lastiger wordt het als je
kijkt naar de samenhang tussen het bebouwde en omliggende landelijk gebied, het
bodem-watersysteem in volle breedte. Die expertise zit met name bij ons, het
waterschap. Vanuit gemeenten is er vraag naar onze kennis. Vandaar dat de
ondersteuning bij stresstests onderdeel is van onze klimaatstrategie. Daarin
hebben we vastgelegd hoe we gestalte willen geven aan klimaatadaptatie in ons
werkgebied.’
Welke klimaatproblematiek doet zich voor in jullie werkgebied?
‘Heel verschillend. Wateroverlast is natuurlijk een bekend probleem. Op een
écht flinke plensbui zijn rioleringssystemen niet berekend. Dan lopen er
straten onder. In Arnhem en Lichtenvoorde zijn in 2010 en 2014 enorme buien
gevallen. Naar aanleiding van deze ‘echte’ stresstesten werken we daar al met
elkaar aan een slimmere inrichting van het gebied. Een veel breder verhaal is
de droogteproblematiek. Juist bij droogte heb je te maken met de interactie
tussen bebouwd en omliggend gebied. Neem Zutphen, dat ligt aan de IJssel en
wordt van water voorzien vanuit het Twentekanaal. Bij zeer lage waterstanden
van de IJssel trekt stedelijk water weg naar die IJssel. Dan wordt het een
probleem om de kwaliteit van het water in grachten op orde te houden. Bij warm
weer wil je geen stinksloot voor je deur.’
Speelt de bodem een grote rol in dit systeem?
‘Ja absoluut. Denk aan de interactie tussen de grote rivieren, dat gaat
allemaal via de bodem. Juist vanwege die directe relatie met het hele regionale
bodem-watersysteem is het zo belangrijk om samen te werken. Zo werken in het
project Vruchtbare Kringloop boeren, ForFarmers, Friesland Campina, Rabobank,
Vitens en het waterschap samen aan een beter gebruik van de bodem. Hoe kun je
bijvoorbeeld zorgen voor meer organische stoffen in de bodem, waardoor de bodem
water beter vasthoudt en je minder last hebt van verdroging en wateroverlast?’
Hoe verloopt de samenwerking rondom de stresstest in de praktijk?
‘De stresstesten zijn de opmaat voor gezamenlijke maatregelen die bijdragen aan
een klimaatbestendige- en waterrobuuste regio. Voor de uitvoering sluiten we
aan op bestaande samenwerkingsverbanden die hun oorsprong hebben in de
afvalwaterketen. De eerste stresstesten gaan we nu oppakken met Doetinchem,
Montferland en Oude IJsselstreek. De gemeenten zijn daarbij ‘in the lead’,
omdat je de klimaatproblematiek moet bekijken vanuit de leefomgeving. Wat zijn
de effecten voor de leefomgeving als het extreem nat, droog of heet wordt? Wij
helpen door het delen van relevante kennis en ervaring. Zo vloeit veel
bruikbare informatie voort uit de toetsing van onze watersystemen aan de normen
voor wateroverlast. Daarnaast zijn de kaarten vanuit het programma
Zoetwatervoorziening Oost-Nederland bijvoorbeeld heel bruikbaar voor
stresstesten. Die brengen voor verschillende klimaatscenario’s in beeld wat het
betekent als het droger wordt. Een externe partij zal ons helpen om de
expertise van de verschillende partners goed bij elkaar te brengen.’
Leeft het thema klimaatverandering in jullie werkgebied?
‘Ja en nee. Het leeft bij de mensen die er dagelijks mee bezig zijn. Daarbuiten
minder. Met het oog op de omgevingsvisies die straks opgesteld worden, is het
belangrijk dat ook professionals uit de ruimtelijke ordening goed inzicht
krijgen. Maar ook burgers en ondernemers. Het gaat er vooral om dat we dit
sámen met burgers, bedrijven en overheden oppakken. Daar liggen de grote
kansen, iedereen kan er iets in betekenen. We werken op verschillende manieren
aan het vergroten van de bewustwording rondom klimaatadaptatie. Zo geven we
gastlessen op scholen en organiseerden we recent een ‘klimaatdag’ met studenten
van groenopleidingen van AOC-Oost en Van Hall Larenstein, samen met een
hoveniersbedrijf. Want hoveniers komen bij de mensen achter het huis. Een ander
goed voorbeeld is eerdergenoemd project Vruchtbare Kringloop waarin wij als
waterschap meedraaien. Of het leuk is om met dit onderwerp bezig te zijn?
Zeker! Je voelt het enthousiasme van iedereen die erbij betrokken is.’